در روزهایی که گذر مردم بیشتر از دوران قبل از کرونا به داروخانه‌ها افتاده است، کسی متوجه این نکته نشده است که قیمت برخی اقلام دارویی به صورت خزنده و آرام آرام افزایش می‌یابد، بدون اینکه توجه مردم و بیماران را جلب کند.

در این بین قیمت داروهای بدون نسخه یا همان OTC نسبت به سایر داروها، به شدت سیر صعودی داشته است. دیفن هیدرامین، استامینوفن، قرص سرماخوردگی، شربت سرماخوردگی و داروهایی از این دست، در طول دوران پاندمی کرونا، برای چندین بار تغییر قیمت داده‌اند.

یک شیشه دیفن هیدرامین از ۲,۵۰۰ تومان قبل از کرونا به ۸,۵۰۰ تومان رسیده است. یعنی بیش از ۱۵۰ درصد افزایش قیمت برای یک داروی بدون نسخه که این روزها مصرف زیادی دارد.

یک ورق استامینوفن و قرص‌هایی از همین دست، مشابه شربت دیفن هیدرامین با افزایش قیمت زیادی مواجه بوده‌اند.

نکته قابل تأمل، متفاوت بودن قیمت داروهای بدون نسخه در سطح داروخانه‌ها است. یعنی، قیمت شربت دیفن هیدرامین در یک داروخانه ۷,۵۰۰ تومان است و داروخانه دیگری، همین شربت را ۸,۵۰۰ تومان می‌فروشد. این، یعنی قیمت‌های سوپرمارکتی در سطح داروخانه‌ها هم رخنه کرده است.

در عین حال موضوع دیگری که این روزها به چشم می‌خورد، بنرهای تخفیف در سر در برخی داروخانه‌ها است که عنوان داشته‌اند با توجه به گرانی دارو، از تخفیف‌های چند درصدی برای داروهای نسخه‌ای برخوردار می‌شوند. به طوری که یکی از این داروخانه‌ها در جنوب شهر تهران، نوشته بود ۵ درصد تخفیف به ازای هر نسخه در نظر گرفته شده است. اینکه چنین اقدامی، قانونی و مجاز است، نکته قابل تأمل مسئله است.

فرامرز اختراعی رئیس هیأت مدیره سندیکای تولید کنندگان مواد دارویی، شیمیایی و بسته‌بندی دارویی، درباره دلیل گرانی بیش از ۱۰۰ درصدی داروهای بدون نسخه، گفت: این افزایش قیمت‌ها ناشی از تصمیم ارزی ماه‌ها قبل درباره این داروها است که اثر خود را تازه نشان داده است.

وی افزود: بر اساس تغییر سیاست‌های تخصیص ارز برای داروهای بدون نسخه، دیگر ارز ترجیحی یعنی همان ارز ۴۲۰۰ تومانی اختصاص داده نمی‌شود و واردات ارز مواد پایه و واسطه آنها با نرخ ارز نیمایی صورت می‌گیرد؛ بنابراین هزینه واردات مواد پایه داروهای بدون نسخه به حدود ۵ برابر افزایش پیدا کرده است، درحالی‌که قیمت ارز برای این داروها ۵ برابر شده، اما افزایش قیمت دارو به اندازه ۵ برابر نیست. هر چند با افزایش ۱۱۰ درصدی در اقلام دارویی بدون نسخه مواجه هستیم، اما همین میزان افزایش قیمت هم افزایش مدیریت‌شده در جهت منافع مردم است. قیمت‌های فعلی، کف افزایش قیمت است که با وجود آن تولیدکننده‌ها شاید کمی ضرر هم بدهند.

اختراعی گفت: وزارت بهداشت، پس از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی برای داروهای بدون نسخه، در واقع تولید حدود ۵۰ قلم داروی بدون نسخه (OTC) را به داروسازان تحمیل کرده و می‌گوید در مقابل ۶۰۰۰ قلم دارو، حالا این چند ده قلم داروی بدون نسخه را هم با سود کمتر یا با ضرر تولید کنید. اگر قرار بود داروهای بدون نسخه تولید داخل نشود و عیناً وارد شود، قیمت آنها بیش از ۵ برابر می‌شد.

داروهای OTC آن دسته از داروهایی هستند که نیازی به تجویز پزشک ندارند و بدون نسخه قابل تهیه است. در بسیاری از کشورهای دنیا هم این داروها اساساً تحت پوشش بیمه‌ها نیستند. اما واقعیت امر این است که این دسته از داروها که شاید تعداد آنها خیلی زیاد هم نباشد، اما مصرف زیادی دارند و همواره در خانه‌های مردم می‌توان چند قلم از این داروها را پیدا کرد. در پاندمی کرونا، نیاز به این دسته از داروها به شدت افزایش پیدا کرده است.

گفته می‌شود در برخی کشورها افراد می‌توانند داروهای OTC را بدون مراجعه به داروخانه از سوپرمارکت‌ها تهیه کنند. از همین رو داروهای بدون نسخه در زمان تخصیص ارز در اولویت قرار ندارد. و اگر قرار بر اولویت بندی باشد، اولویت آخر دریافت ارز دولتی داروهای OTC هستند.

همه این نکات و ویژگی‌های داروهای بدون نسخه، باعث شده تا شاهد گرانی بی سر و صدا و خزنده این داروها باشیم. ناگفته نماند که گرانی دارو فقط شامل داروهای بدون نسخه نبوده و برخی داروهای تحت پوشش بیمه‌ها نیز گران شده اند، بدون اینکه بیماران متوجه بشوند. زیرا، بیمار فقط به فکر تهیه دارو است و گران بودن آن در ابتدا به چشم نمی‌آید. فقط زمانی مورد اعتراض واقع می‌شود که احتیاج به دارو در سبد ثابت خانواده قرار داشته باشد و بایستی همیشه یک یا چند قلم داروی خاص را برای بیمارش تهیه کند.